Problematyka dowodów w postępowaniu cywilnym

Dowód prima facie

Żadna ustawa nie posługuje się terminem dowodu prima facie, nie został on także zdefiniowany w przepisach materialnych i proceduralnych prawa cywilnego. Możliwość zastosowania dowodu prima facie powstaje w świetle konkretnej konfiguracji faktów wykazanych przez stronę oraz jeżeli zgromadzenie dowodów bezpośrednich przysparza duże trudności, a zasady doświadczenia życiowego pozwalają na wysuniecie odpowiedniego wniosku w zakresie istnienia związku przyczynowego. Należy wskazać, że dopuszczalność przeprowadzenia dowodu prima facie uaktualnia się, gdy przyczyny szkody nie mogą zostać wykazane innymi, pewniejszymi dowodami. W literaturze przedmiotu przyjmuje się, że dowód prima facie zmierza do ustalenia prawdziwości twierdzeń o faktach, których nie można udowodnić za pomocą znanych stronie środków dowodowych. Dowód prima facie dotyczy tylko tych twierdzeń o faktach, które są istotne dla sprawy.

Dowód z dokumentu urzędowego 

Za dokumenty urzędowe uznaje się dokumenty sporządzone w przypisanej formie przez powołane do tego organy władzy publicznej i inne organy państwowe w ich zakresie działania oraz dokumenty sporządzone przez inne podmioty w zakresie zleconych im przez ustawę zadań z dziedziny administracji publicznej. Artykuł 244 k.p.c. reguluje formalną moc dowodową dokumentu urzędowego, która nakazuje traktowanie za udowodnioną jedynie jego treść. Z kolei w art. 233 k.p.c. przewidziano przedmiot materialnej mocy dowodowej dokumentu urzędowego oraz jego znaczenie dla wyniku postępowania.  

Czy orzeczenia sądowe należy uznawać za dokument urzędowy?

Doktryna jest niezgodna co to tego czy orzeczenia sądowe są dokumentami urzędowymi w świetle art. 244 § 1 k.p.c. Z kolei judykatura jednoznacznie przyjmuje, że orzeczenia sądowe należy traktować w postępowaniu dowodowym jako dokumenty urzędowe. Uznaje się, że domniemanie prawdziwości dokumentu urzędowego wyłącza potrzebę dowodu, podtrzymującą, że dokument pochodzi od określonego w nim organu państwowego lub innego wskazanego w treści art. 244 § 2 k.p.c. Treść i charakter zawartego w dokumencie urzędowym oświadczenia organu państwowego jest decydująca dla przyjęcia znaczenia dokumentu w postepowaniu.

Zagraniczny dokument urzędowy

Moc dowodowa zagranicznych dokumentów urzędowych jest na równi z polskimi dokumentami urzędowymi, co wynika wprost z treści art. 1138 k.p.c., który zrównuje zagraniczne dokumenty urzędowe z polskimi dokumentami urzędowymi w zakresie ich mocy dowodowej. Jednak poprzez zaprzeczenie prawdziwości dokumentu lub udowodnienie, że oświadczenie organu zawarte w dokumencie urzędowym, wystawionym przez ten organ jest niezgodne z prawdą – można obalić te domniemania.  Domniemanie prawdziwości tego, co zostało urzędowo zaświadczone w dokumencie sporządzonym urzędowo jest zatem wzruszalne.

Dowód z dokumentu prywatnego

Za dokument prywatny uważa się każdy dokument, który nie jest dokumentem urzędowym. Ponadto dokument prywatny musi odpowiadać wymogom określonym w art. 243¹ k.p.c. i być uznawany za dokument w świetle art. 773 k.c.  Zgodnie z art. 245 k.p.c. dokument prywatny musi być dokumentem tekstowym oraz musi istnieć możliwość ustalenia jego wystawcy, za którego uznaje się każdy podmiot prawa (osobę fizyczną, osobę prawną oraz inne jednostki organizacyjne dopuszczone do obrotu prawnego). Jeśli chodzi o przedmiot dokumentu prywatnego, to nie podlega on ograniczeniu, zatem może zawierać wszelkie oświadczenia wiedzy lub woli. Warto dodać, że dokument prywatny nie może istnieć bez podpisu.

Podsumowanie

Dowody stanowią najważniejszą część materiału procesowego, który ma wpływ na rozstrzygnięcie sprawy.  Celem dowodu jest udowodnienie faktów mających istotne znaczenie dla danej sprawy. Dowód z dokumentów zaliczany jest do najbardziej pewnych środków dowodowych, ze względu na to, że twierdzenia w dokumentach są najczęściej niesporne i nie wymagają dalszego postępowania dowodowego.

autor: Eliza Cholewa