Kurator w świetle art. 69 k.p.c. – wniosek o ustanowienie kuratora, przesłanki i cel instytucji

Kim jest kurator w świetle art. 69 Kodeksu postępowania cywilnego?

Przepis art. 69 Kodeksu postepowania cywilnego (dalej „k.p.c.”) dotyczy instytucji kuratora w postępowaniu cywilnym wyznaczonego dla strony niemającej zdolności procesowej, która nie ma przedstawiciela ustawowego oraz dla strony niemającej organu powołanego do jej reprezentowania. Przed nowelizacją art. 69 k.p.c. zakres czynności kuratora był ograniczony do podejmowania czynności niecierpiącej zwłoki przeciwko stronie, dla której został ustanowiony. Po nowelizacji przepisów kurator jest uprawniony do dokonywania wszystkich czynności łączących się ze sprawą w zastępstwie strony, dla której został ustanowiony.

Po co ustanawia się kuratora?

Celem ustanowienia kuratora jest zapobiegnięcie powstania dla strony przeciwnej negatywnych i nieodwracalnych skutków prawnych oraz faktycznych (np. przedłużenie postępowania sądowego). Kolejnym celem instytucji jest zapewnienie efektywnej ochrony prawnej oraz przeciwdziałanie przewlekłości postępowania. Potwierdza to stanowisko judykatury, zgodnie z którym: „Celem ustanowienia kuratora na podstawie art. 69 § 1 k.p.c. jest sprawiedliwe załatwienie sprawy cywilnej z udziałem strony, u której zachodzą braki w składzie organów uniemożliwiające jej reprezentację. Osiągnięcie tego celu będzie możliwe, jeżeli zostanie jej zapewniona efektywna ochrona prawna. Nastąpi to w przypadku, gdy udział w procesie kuratora będzie rzeczywisty, a nie pozorny. Realizacja obowiązków procesowych przez kuratora wpływa na ocenę czy prawa strony, którą reprezentuje, były należycie chronione.” Wyrok SA w Warszawie z 20.09.2021 r., VII AGa 1034/20, LEX nr 3371195.

Ustanowienie kuratora jest także istotne z punktu widzenia przeciwdziałania negatywnym zjawiskom procesowym takim jak celowe wstrzymanie procesu przez stronę będącą osobą prawną albo jednostką organizacyjną z art. 64 § 11 k.p.c., które polega na złożeniu przez członków zarządu albo osoby uprawnione do reprezentacji oświadczeń o rezygnacji z pełnionych funkcji z reguły przed zakończeniem postępowania sądowego.

Jakie są przesłanki ustanowienia kuratora?

Przesłankami ustanowienia kuratora są m.in. brak zdolności procesowej strony, która nie ma przedstawiciela ustawowego, braki w składzie organów strony będącej osobą prawną uniemożliwiające jej reprezentację oraz brak osób uprawnionych do reprezentowania strony będącej jednostką organizacyjną, o której stanowi art. 64 § 11 k.p.c. Ustanowienie kuratora może nastąpić przez sąd orzekający przed wszczęciem postępowania lub w toku postępowania. Przed wszczęciem procesu ustanowienie kuratora może nastąpić wyłącznie na wniosek strony przeciwnej, natomiast w toku postępowania – na wniosek strony przeciwnej albo w uzasadnionych przypadkach przez sąd z urzędu.

Kto może złożyć wniosek o ustanowienie kuratora

Legitymacje do złożenia wniosku o ustanowienie kuratora ma strona przeciwna, którą może być powód lub pozwany. Ponadto są to zastępcy bezpośredni strony albo jej zastępcy pośredni (np. syndyk, zarządca ustanowiony w postępowaniu sanacyjnym). Za stronę przeciwną uznaje się stronę, która ma zdolność procesową, albo stronę będącą osobą prawną, w której składzie organów nie zachodzą braki uniemożliwiające jej reprezentację, albo stronę będącą jednostką organizacyjną, o której stanowi art. 64 § 11 k.p.c., jeżeli ma ona osoby uprawnione do jej reprezentowania.

Podsumowanie

Strona może złożyć wniosek o ustanowienie kuratora przed wszczęciem postępowania albo w toku postępowania. Właściwym do rozpoznania wniosku o ustanowienie kuratora jest sąd, przed którym toczy się postępowanie, tj. sąd orzekający, a gdy wniosek jest składany przed wszczęciem postępowania, to sąd właściwy dla wszczęcia sprawy, z którą wiąże się ustanowienie kuratora.

autor: Eliza Cholewa