Kiedy były małżonek może żądać alimentów od drugiego małżonka?

Czym jest obowiązek alimentacyjny

Przy spełnieniu przesłanek wskazanych w art. 60 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej „KRO”) z chwilą orzeczenia rozwodu powstaje między byłymi małżonkami stosunek alimentacyjny. Przyjmuje się, że obowiązek alimentacyjny polega na dostarczaniu środków utrzymania i wychowania podmiotom uprawnionym przez podmioty zobowiązane i ma na celu zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb osoby, która sama nie może się utrzymać. Powstały po rozwiązaniu małżeństwa obowiązek alimentacyjny nie jest kontynuacją dotychczasowego obowiązku alimentacyjnego na podstawie art. 27 KRO.

Jak dochodzić alimentów po rozwodzie

Sąd na wniosek małżonka uprawnionego rozstrzyga w wyroku rozwodowym w przedmiocie alimentów na rzecz byłego małżonka. Wystarczy, że małżonek ten zgłosi odpowiednie żądanie w tym zakresie. Możliwe jest także żądanie alimentów przez małżonka w oddzielnym podstępowaniu po rozwodzie, w którym to jednak małżonek musi wytoczyć odpowiednie powództwo. 

Kto może żądać alimentów od byłego małżonka

W świetle art. 60 KRO żądać alimentów od niewinnego małżonka może małżonek niewinny lub małżonek winny od małżonka winnego, ale jedynie wtedy gdy znalazł się w stanie niedostatku. Z kolei małżonek niewinny może żądać alimentów od małżonka winnego jedynie wtedy, gdy jego sytuacja majątkowa uległa istotnemu pogorszeniu wskutek rozwodu. Warto zwrócić uwagę, że małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia małżeńskiego nie może żądać alimentów od małżonka niewinnego. Obowiązek alimentacyjny małżonka wygasa zawsze, gdy małżonek uprawniony do alimentów zawrze kolejny związek małżeński. Z kolei, jeżeli alimenty zostały zasądzone od małżonka niewinnego na rzecz małżonka niewinnego, to wówczas obowiązek alimentacyjny wygasa z upływem 5 lat od orzeczenia rozwodu. W tym przypadku sąd na wniosek uprawnionego może przedłużyć 5-letni termin ze względu na wyjątkowe okoliczności. Wpływ na zasądzenie alimentacji po rozwiązaniu małżeństwa ma wina w zakresie rozkładu pożycia małżeńskiego oraz stan niedostatku lub istotnego pogorszenia sytuacji majątkowej uprawnionego.

Podsumowanie

Obowiązek alimentacyjny, stanowiący kontynuację małżeńskiego obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny i może polegać na wykonaniu wydanego przez sąd orzeczenia, ugody sądowej, lub też na spełnieniu warunków, które zostały uzgodnione przez byłych małżonków w porozumieniu. Realizacja tegoż obowiązku sprowadza się najczęściej do świadczenia uprawnionemu małżonkowi określonych sum pieniędzy w odpowiednim czasie.  Jednak ze względu na okoliczności konkretnej sprawy istnieje możliwość realizacji świadczenia w naturze. Potwierdza to stanowisko judykatury, w tym Sądu Najwyższego, wedle którego:

„Obowiązek alimentacyjny między małżonkami (rozwiedzionymi małżonkami) z uwagi na funkcję mu przypisaną koncentruje uwagę na formie pieniężnej, polegającej na uiszczaniu określonych sum pieniężnych w regularnych odstępach czasu. Jednak w praktyce z uwagi na konkretne okoliczności faktyczne, może także polegać na: świadczeniu w naturze, np. zapewnieniu opieki (osoby starsze, niesamodzielne), użyczeniu lokalu, jak też może sprowadzać się do dostarczania żywności, ubrań, opału na zimę, ponoszeniem kosztów związanych z używaniem np. samochodu.” wyrok SN z 3.10.2017 r., I UK 390/16, LEX nr 2397633.

autor: Eliza Cholewa