Praktyczne dylematy związane z posiedzeniem sądu w sprawie cywilnej – zastrzeżenia do protokołu

Czemu służy załącznik do protokołu

Zgodnie z art. 161 Kodeksu postepowania cywilnego (dalej k.p.c.) załącznik do protokołu służy do zamieszczania w nim wniosków, oświadczeń oraz do uzupełnienia i sprostowania wniosków i oświadczeń.

Czy załącznik do protokołu stanowi pismo procesowe?

Pojawia się zatem pytanie czy dokument ten stanowi pismo procesowe czy jedynie rozwinięcie stanowiska strony w sprawie. Przyjęto, że dokument ten nie ma samodzielnego charakteru i nie stanowi pisma procesowego, lecz pełni jedynie funkcję pomocniczą, polegającą na uzupełnieniu i streszczeniu ustnego oświadczenia i wniosków strony na rozprawie. Swoją treścią załącznik musi nawiązywać do przebiegu posiedzenia i odzwierciedlać jego rzeczywisty przebieg.

Czy odpis załącznika do protokołu powinien być doręczony stronie przeciwnej?

Ze względu na to, że załącznik do protokołu nie stanowi pisma procesowego w rozumieniu art. 126 k.p.c., to nie ma obowiązku składania jego odpisu stronie przeciwnej.

Zastrzeżenie do protokołu w świetle art. 162 k.p.c.

Artykuł 162 k.p.c. został zmieniony nowelizacją z 4 lipca 2019 r., która weszła w życie z dniem 7 listopada 2019 r. W związku ze zmianami ujednoliceniu uległ termin końcowy na zgłoszenie zastrzeżeń do protokołu (tj. na kolejnym posiedzeniu) oraz sankcje za niedopełnienie obowiązku zwrócenia uwagi sądu na uchybienie przepisom postępowania, polegającej na utracie prawa do powoływania się na to uchybienie w dalszym toku postępowania, wyłącznie do stron reprezentowanych przez profesjonalnych pełnomocników.

„Celem regulacji zawartej w art. 162 k.p.c. jest m.in. zapobieganie nielojalności procesowej przez zobligowanie stron do zwracania na bieżąco uwagi sądu na uchybienia procesowe w celu ich niezwłocznego wyeliminowania i niedopuszczenie do celowego tolerowania przez strony takich uchybień z zamiarem późniejszego wykorzystania ich w środkach odwoławczych.” Wyrok SN z 10.02.2010 r., V CSK 234/09, LEX nr 589835.

Strona, która jest reprezentowana przez pełnomocnika i nie zgłosi zastrzeżenia do protokołu nie ma możliwości powołania się na to uchybienie w dalszym toku postępowania, nawet w sytuacji wypowiedzenia lub cofnięcia pełnomocnictwa. Ponadto Strona ta traci możliwość na zaskarżenie orzeczenia ze względu na uchybienia procesowe, na które nie zwróciła uwagi sądu w przewidzianym terminie w toku postępowania przed sądem pierwszej instancji, choćby uchybienia te mogły mieć wpływ na wynik sprawy.

 Z kolei brak zgłoszenia zastrzeżenia przez stronę reprezentowaną przez pełnomocnika nie rodzi negatywnych skutków procesowych w odniesieniu do przepisów postępowania, których naruszenie sąd powinien wziąć pod uwagę z urzędu lub gdy strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła zastrzeżeń bez swojej winy. Regulacja ma na celu przyspieszenie postępowania oraz zwiększenie jego sprawności. Pojęcie uprawdopodobnienia należy rozumieć zgodnie z treścią art. 243 k.p.c.  zaś pojęcie winy – zgodnie z wykładnią art. 168 § 1 k.p.c.

Podsumowanie

W doktrynie nie ma jednolitego poglądu co do tego, czy strona – zgłaszając zastrzeżenia do protokołu – jest zobowiązana dokładnie wskazać dostrzeżone uchybienie oraz naruszone przepisy. Uznaje się, że obowiązek ten obciąża z kolei zawodowych pełnomocników.  Ponadto Sąd nie ma obowiązku reagowania na zastrzeżenie zgłoszone do protokołu, jeżeli uzna je za bezzasadne – wówczas Sąd kontynuuje postepowanie.

autor: Eliza Cholewa